| ก่าน | ว. ด่าง, ผ่าน, มีลายพาด, เช่น พนคณนกหค ก่านแกม ปีกหางนวยแนม นนวยนเนียร้องริน (ม. คำหลวง มหาพน) |
| ก่าน | เก่ง, กล้า, กั่น, เช่น ปางเมื่อเจ้าเข้าดงด่าน ตววก่านกาจชาติชัฏขน สัตวตนสื่อชื่อมนนหมี ได้ทีทำนำความเข็ญ (ม. คำหลวง ทานกัณฑ์). |
| ก้าน ๑ | น. ส่วนที่ต่อดอก หรือใบ หรือผล กับกิ่งไม้, เรียกสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ก้านตุ้มหู ก้านไม้ขีด |
| ก้าน ๑ | กระดูกกลางแห่งใบไม้บางอย่าง เช่น มะพร้าว จาก. |
| ก้านขด | น. ชื่อลายชนิดหนึ่งที่เขียนเป็นลายขดไปขดมา. |
| ก้านแข็ง | น. เรียกกำไลชนิดหนึ่งว่า กำไลก้านแข็ง. |
| ก้านคอ | น. ลำคอด้านหลัง. |
| ก้านตอง | น. ไม้ขนาบข้างเรือรูปกลม ๆ คล้ายทางกล้วย. |
| ก้านต่อดอก | น. ชื่อวิธีร้อยดอกไม้เป็นตาข่าย |
| ก้านต่อดอก | ชื่อลายชนิดหนึ่ง |
| ก้านต่อดอก | ชื่อกลบทชนิดหนึ่ง เช่น แสนถวิลเทวษว้าอาวรณ์สมร ทุกข์ระทมกรมทรวงดั่งศรรอน จะนั่งนอนมีแต่พรํ่ากำสรวลครวญ. |
| ก้านบัว | น. กำไลเท้า. |
| ก้านแย่ง | น. ชื่อลายชนิดหนึ่ง ซึ่งมีรูปโครงเป็นตาข่ายแย่งดอกแย่งก้านกัน. |
| ก้าน ๒ | น. ก่าน, กล้า, เช่น รู้ไป่ทันแก่ก้าน กล่าวถ้อยกลางสนาม (โลกนิติ). |
| ก๊าน | ก. แพ้, สู้ไม่ได้, เช่น ก๊านพ่ายหนี. |
| ก้านปล้อง | ดู สามเหลี่ยม ๒. |
| ก้านพร้าว | น. โกฐก้านพร้าว. (ดู โกฐก้านพร้าว ที่ โกฐ). |
| ก้านมะพร้าว | ดู ทางมะพร้าว. |
| ก้านยาว | น. ชื่อทุเรียนพันธุ์หนึ่ง |
| ก้านยาว | ผู้ที่มีรูปร่างผอมสูงกว่าปรกติ. |
| ก้านเหลือง | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ชนิด Nauclea orientalis (L.) L. ในวงศ์ Rubiaceae คล้ายกระทุ่ม ขึ้นตามริมนํ้า เนื้อไม้สีเหลือง ละเอียด ใช้ในการก่อสร้าง. |
| โกฐก้านพร้าว | น. ชื่อเรียกรากแห้งของไม้ล้มลุกชนิด Picrorhiza kurroa Royle ex Benth. ในวงศ์ Scrophulariaceae, โกฐก้านมะพร้าว ก็เรียก. |
| ดอกก้าน | น. ต้นกะแท่ง. (ดู กะแท่ง). |
| ทองนพคุณเก้าน้ำ | น. ทองนพคุณ. |
| เพรียงก้าน | น. ชื่อสัตว์ทะเลไม่มีกระดูกสันหลัง ในวงศ์ Lepadidae เปลือกหุ้มเป็นแผ่นหินปูน ๕ แผ่นประกบกันมีลักษณะคล้ายดอกบัว ส่วนท้ายมีก้านยื่นออกมานอกเปลือกใช้เกาะติดกับวัตถุ, เพรียงคอห่าน ก็เรียก. |
| มวนก้าน | ดู ดาสวน. |
| หน่วยก้าน | น. ท่วงที, ท่าที, แวว, เช่น เด็กคนนี้หน่วยก้านดี อนาคตคงไปได้ไกล. |
| กด ๒ | น. ชื่อปลาไม่มีเกล็ด มีหนวด หลายชนิด หลายขนาด ครีบหลังตอนแรกและครีบอกมีก้านครีบเป็นเงี่ยง ครีบหลังตอนที่ ๒ เป็นครีบไขมัน ส่วนใหญ่เป็นสกุล Arius ในวงศ์ Ariidae พบมากในเขตนํ้ากร่อย เช่น กดแดงหรือกดหัวโม่ง ( A. caelatusValencienne s) บางชนิดพบในทะเล เช่น กดทะเลหรือริวกิว [ A. thalassinus (Rüppell) ], ที่อยู่ในสกุล Ketengus ได้แก่ กดหัวโต ( K. typusBleeker), ในสกุล Hemipimelodus เช่น กดโป๊ะ [ H. borneensis (Bleeker) ]. |
| ก้นปิด | ว. เรียกใบไม้ที่มีก้านติดอยู่ภายในของใบ เช่นใบบัว ใบมะละกอ ว่า ใบก้นปิด. |
| กระกวด | ว. สูงชัน, กรวด, เขียนเป็น กรกวด ก็มี เช่น อยู่จอมด้วยกรกวด กิ่งก้านรวดรยงงามอยู่น้นน (ม. คำหลวง มัทรี). |
| กระจับ ๑ | น. ชื่อไม้นํ้าหลายชนิดในสกุล Trapa วงศ์ Trapaceae ขึ้นลอยอยู่ในนํ้าโดยอาศัยก้านใบเป็นทุ่น ฝักแก่สีดำแข็ง มี ๒ เขา คล้ายเขาควาย เนื้อในขาว รสหวานมัน |
| กระจับบก | น. ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่งขึ้นในป่าตํ่าตามที่นํ้าท่วม มักขึ้นปะปนกับเถากรด ซึ่งดูผาด ๆ คล้ายคลึงกัน ใบคู่ ขอบใบตอนบนที่ใกล้หรือติดกับก้านมีต่อมข้างละต่อม ผลนัยว่าแบน ๆ รูปสามเหลี่ยม ไม้ใช้ทำฟืน. |
| กระโฉม | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Limnophila rugosa (Roth) Merr. ในวงศ์ Scrophulariaceae ชอบขึ้นในที่ชื้นแฉะ ลำต้นและกิ่งอวบน้ำ สีม่วง ใบรูปไข่ ค่อนข้างหนา ด้านล่างมีขน ขอบหยักห่าง ๆ ก้านใบแบน ๆ โคนก้านโอบกิ่งหรือลำต้น ดอกเล็ก ๆ สีม่วงแกมชมพู กลางเหลือง ออกเป็นกระจุกที่ง่ามใบหรือปลายกิ่ง ทุกส่วนของไม้นี้มีกลิ่นหอม ใช้เป็นอาหาร และใช้ทำยาได้, ผักโฉม ก็เรียก เช่น ผักโฉมชื่อเพราะพร้อง เป็นโฉมน้องฤๅโฉมไหน (เห่เรือ). |
| กระเชา | น. ชื่อไม้ต้นผลัดใบขนาดใหญ่ชนิด Holoptelea integrifolia (Roxb.) Planch. ในวงศ์ Ulmaceae ขึ้นอยู่ทั่วไป ผลแบนบางเป็นปีกโดยรอบ เนื้อไม้สดสีเหลืองมะนาว เมื่อแห้งเป็นสีนวล แข็งพอประมาณ ใช้ในการก่อสร้างที่ไม่ต้องรับนํ้าหนักมากนัก ทำเครื่องเรือน แกนร่ม ก้านและกล่องไม้ขีดไฟ, บางทีเรียก กระเจา หรือ กระจาว, พายัพและปักษ์ใต้เรียก กระเจ้า ขจาว หรือ ขเจา. |
| กระดังงาจีน | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Artabotrys hexapetalus (L. f.) Bhandari ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอมจัดตอนเย็น กลีบหนา มี ๖ กลีบ ก้านดอกเป็นขอ, สะบันงาจีน ก็เรียก. |
| กระดาด | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Alocasia macrorrhizos (L.) G. Don ในวงศ์ Araceae มีหัวใต้ดิน ต้นคล้ายบอนหรือเผือกแต่ใบมีขนาดใหญ่กว่า ก้านใบตอนล่างเป็นกาบสีเขียว ทั้งต้นใช้ทำยา หัวทำให้สุกแล้วกินได้, กระดาดขาว ปึมปื้อ เผือกกะลา หรือ เผือกโทป้าด ก็เรียก. |
| กระดาดดำ | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Xanthosoma nigrum (Vell.) Mansf. ในวงศ์ Araceae ลักษณะคล้ายกระดาด [ Alocasia macrorrhizos (L.) G. Don ] ใบสีเขียวเข้มหรือม่วง โคนใบเว้าลึกคล้ายหัวลูกศร หัว ใบ และก้านกินได้. |
| กระดาดแดง | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Alocasia indica Schott var. metallica Schott ในวงศ์ Araceae โคนใบเว้าลึกและห่างไม่มาก ก้านใบสีม่วงแดง กาบหุ้มช่อดอกด้านในสีเหลืองหรือม่วงแดง ใช้ทำยาได้. |
| กระดูกไก่ดำ | น. ชื่อไม้พุ่ม ๒ ชนิดในสกุล Justicia วงศ์ Acanthaceae ได้แก่ชนิด J. gendarussa Burm. f. ใบยาวรี ออกตรงข้ามกัน ลำต้น กิ่ง ก้านใบ และเส้นกลางใบสีม่วงดำ ใช้ทำยาได้, กระดูกดำ เฉียงพร้ามอญ หรือ สันพร้ามอญ ก็เรียก และชนิด J. grossa C. B. Clarke ดอกสีขาวอมเขียว ฝักยาว เปลือกแข็งและมีขน ผลแก่แตกตามยาว. |
| กระท่อม ๒ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Mitragyna speciosa (Korth.) Havil. ในวงศ์ Rubiaceae ชอบขึ้นริมนํ้าทั่วไป ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ยอด ใบอ่อน และก้านใบสีแดงเรื่อ ๆ ช่อดอกกลมสีเหลืองออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบ ใบมีรสขม กินแล้วเมา เป็นยาเสพติด, อีถ่าง ก็เรียก. |
| กระทุ่ม ๑ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางและขนาดใหญ่ชนิด Anthocephalus chinensis (Lam.) A. Rich. ex Walp. ในวงศ์ Rubiaceae ใบออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ตามลำกิ่งและระหว่างก้านใบมีหูใบรูปสามเหลี่ยมปลายแหลมติดกับกิ่งทั้ง ๒ ด้าน ดอกเป็นช่อกลมสีเหลืองอ่อน หอม เนื้อไม้เหลืองหรือขาว ใช้ทำเสากระดาน และเยื่อกระดาษชนิดเลวได้, กระทุ่มบก ตะกู หรือ ตะโกส้ม ก็เรียก. |
| กระหนก ๑ | น. ชื่อลายไทยประเภทหนึ่ง ใช้ผูกเขียนเป็นลวดลาย มีทั้งระบายสี ปิดทองรดนํ้า ปั้น หรือแกะสลักเป็นต้น มีหลายแบบ เช่น กระหนกเปลว กระหนกก้านขด กระหนกเครือ, เขียนเป็น กนก ก็มี. |
| กรามช้าง ๑ | น. ชื่อโรคมะเร็งชนิดหนึ่ง ตามตำราแพทย์แผนโบราณว่าขึ้นที่แถวกราม มีอาการเป็นเนื้อร้ายงอกขึ้นที่ต่อมแถวก้านคาง ทำให้ขากรรไกรพองโตใหญ่ออกมา เรียกว่า มะเร็งกรามช้าง. |
| กวาด | (กฺวาด) น. สิ่งที่ใช้ปัดกวาด ทำด้วยวัสดุต่าง ๆ อย่างก้านใบมะพร้าว ดอกอ่อนของต้นหญ้าบางชนิด เป็นต้น มัดเป็นกำ ๆ เรียกว่า ไม้กวาด, ถ้าทำด้วยก้านใบมะพร้าว เรียกว่า ไม้กวาดทางมะพร้าว. |
| กะตังใบ | และชนิด L. rubra Blume ex Spreng. ดอกมีก้านช่อดอกและผลสีแดง, เขือง ก็เรียก. |
| กะแท่ง | น. ชื่อไม้ล้มลุกในสกุล Amorphophallus วงศ์ Araceae ต้นเล็กราวเท่านิ้วมือ เวลาออกดอกไม่มีใบ ก้านช่อดอกอ่อน ๆ ใช้แกงได้, พายัพเรียก ดอกก้าน. |
| กะเปียด | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Premna tomentosa Willd. ในวงศ์ Labiatae ลักษณะคล้ายต้นสัก แต่ใบเล็กกว่า รูปไข่หรือรี ปลายแหลมก้านยาว เนื้อไม้ละเอียด ใช้ทำประโยชน์ได้, พายัพเรียก สักขี้ไก่. |
| กะพง ๑ | น. ชื่อปลาหลายชนิดในหลายวงศ์ที่มีก้านครีบเป็นกระดูกแข็ง ขนาดยาวได้ถึง ๒ เมตร ลำตัวหนา แบนข้างเล็กน้อย หัวโตลาดลงมาจากด้านหลัง ตาค่อนข้างโต ปากกว้าง เช่น กะพงแดง ( Lutjanus malabaricusSchneider) ในวงศ์ Lutjanidae, กะพงขาว [ Lates calcarifer (Bloch) ] ในวงศ์ Centropomidae, กะพงลาย [ Datnioides quadrifasciatus (Sevastianov) ] ในวงศ์ Lobotidae. |
| กะพ้อ ๒ | น. ชื่อปาล์มขนาดย่อมในสกุล Licuala วงศ์ Palmae มีหลายชนิด เช่น ชนิด L. spinosa Thunb. มักขึ้นเป็นกออยู่ริมทะเล หรือในที่ซึ่งนํ้าเค็มขึ้นถึง ลำต้นสูงถึง ๔ เมตร ใบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง ๖๐-๑๑๐ เซนติเมตร เว้าเป็นแฉกลึก ก้านใบยาว ขอบก้านมีหนาม, ชนิด L. peltata Roxb. ขึ้นตามป่าดอนในที่ชุ่มชื้นและที่แฉะ ลักษณะคล้ายชนิดแรก แต่ก้านใบลํ้าอยู่ใต้โคนใบ ทั้ง ๒ ชนิดใบใช้ห่อทำไต้ ห่อของ เย็บเป็นร่ม มุงหลังคาชั่วคราว ใบอ่อนใช้มวนบุหรี่, กะชิง ก็เรียก, ปักษ์ใต้เรียก ชิง หรือ ชิ่ง, ปาล์มพวกนี้เรียก พ้อ ก็มี เช่น ใบพ้อพันห่อหุ้ม กฤษณา (โลกนิติ). |
| กะเพรา | (-เพฺรา) น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Ocimum tenuiflorum L. ในวงศ์ Labiatae กลิ่นฉุน ใช้ปรุงอาหาร พันธุ์ที่กิ่งและก้านใบสีเขียวอมแดงเรียก กะเพราแดง ใช้ทำยาได้. |
| กำไลก้านแข็ง | [kamlai kānkhaeng] (n, exp) EN: bangle ; handcuffs FR: menottes [ fpl ] |
| ก้าน | [kān] (n) EN: stem ; stalk FR: branche [ f ] ; rameau [ m ] ; tige [ f ] |
| ก้านเบรก | [kān brēk] (n) EN: brake FR: frein [ m ] |
| ก้านคอ | [kānkhø] (n) EN: back part of the neck ; nape |
| ก้านกล้วย | [Kān Klūay] (n, prop) EN: Khan Kluay FR: Khan Kluay |
| ก้านลูกสูบ | [kān lūksūp] (n, exp) EN: piston rod |
| ก้านมะพร้าว | [kān maphrāo] (n, exp) EN: midrib of coconut |
| ก้านตอง | [kāntøng] (n) EN: round sideboard of a boat |
| ก้านยาว | [kānyāo] (n) EN: Kan Yao |
| กิ่งก้าน | [kingkān] (n) EN: branch ; twig ; bough ; limb FR: branche [ f ] ; rameau [ m ] |
| กิ่งก้านสาขา | [kingkānsākhā] (n) EN: branch ; twig ; bough ; limb FR: branche [ f ] ; rameau [ m ] |
| กิ่งก้านสาขา | [kingkānsākhā] (n) EN: branch ; subdivision ; division FR: division [ f ] |
| กระดูกก้านคอ | [kradūk kānkhø] (n) EN: cervical vertebra FR: vertèbre cervicale [ f ] |
| นกเขียวก้านตอง | [nok khīo kāntøng] (n, exp) EN: leafbird |
| นกเขียวก้านตอง | [nok khīo kāntøng] (n) EN: Chloropseidae |
| นกเขียวก้านตองเล็ก | [nok khīo kāntøng lek] (n, exp) EN: Lesser Green Leafbird FR: Verdin barbe-bleue [ m ] ; Verdin à moustaches bleues [ m ] ; Verdin mineur [ m ] |
| นกเขียวก้านตองหน้าผากสีทอง | [nok khīo kāntøng nāphāk sī thøng] (n, exp) EN: Golden-fronted Leafbird FR: Verdin à front d'or [ m ] |
| นกเขียวก้านตองปีกสีฟ้า | [nok khīo kāntøng pīk sī fā] (n, exp) EN: Blue-winged Leafbird FR: Verdin à tête jaune [ m ] ; Verdin à ailes bleues [ m ] |
| นกเขียวก้านตองท้องสีส้ม | [nok khīo kāntøng thøng sī som] (n, exp) EN: Orange-bellied Leafbird FR: Verdin de Hardwicke = Verdin de Hardwick [ m ] ; Chloropsis de Hardwick [ m ] ; Chloropsis hardwickei [ m ] ; Verdin à ventre orange [ m ] |
| นกเขียวก้านตองใหญ่ | [nok khīo kāntøng yai] (n, exp) EN: Greater Green Leafbird FR: Verdin de Sonnerat [ m ] ; Verdin majeur [ m ] |
| ตัดกิ่งก้าน | [tat kingkān] (v, exp) FR: ébrancher |