ฆ้องสามย่าน | น. ชื่อไม้ล้มลุกหลายชนิดในสกุล Kalanchoe วงศ์ Crassulaceae ใบอวบนํ้า ใช้ทำยาได้ เช่น ชนิด K. integra (Medik.) Kuntze. ดอกสีเหลือง. |
เถาย่านาง | ดู ย่านาง ๒. |
แม่ย่านาง | น. ผีผู้หญิงประจำรักษาเรือ. |
ย่านาง ๑ | น. ผีผู้หญิงที่ประจำรักษาเรือ เรียกว่า แม่ย่านางเรือ. |
ย่าน ๑ | น. แถว, ถิ่น, เช่น เขาเป็นคนย่านนี้, บริเวณ เช่น ย่านบางลำพู ย่านสำเพ็ง, ระยะทางตามกว้างหรือยาวจากตำบลหนึ่งไปยังอีกตำบลหนึ่ง |
ย่าน ๑ | ของที่ตรงและยาว. |
ย่านซื่อ | น. ระยะที่นํ้าไหลพุ่งตรง. |
ย่านยาว | น. แถบแม่นํ้าที่ยาวตรงไปไกล. |
ย่าน ๒ | น. เครือเถา เช่น ย่านวันยอ ย่านลิเภา, เรียกรากไทรที่ห้อยย้อยลงมา ว่า ย่านไทร. |
ย่าน ๓ | ก. ยั่น. |
ย่านกอบนาง | ดู กอบนาง. |
ย่านทราย | น. ชื่อเถาวัลย์ป่าชนิดหนึ่ง มีใบใหญ่, ย่างทราย ก็เรียก. |
ย่านนมควาย | ดู กล้วยหมูสัง. |
ย่านปด | ดู ใบก้นปิด. |
ย่านพาโหม | น. ชื่อไม้เถาหลายชนิดในสกุล Paederia วงศ์ Rubiaceae ลำต้นมีขน กลิ่นเหม็น เช่น ชนิด P. linearis Hook.f. ใช้แต่งกลิ่นอาหารและทำยาได้, ตดหมูตดหมา ก็เรียก. |
ย่านลิเภา | ดู ลิเภา. |
ย่านาง ๑ | ดูใน ย่า. |
ย่านาง ๒ | น. ชื่อไม้เถาชนิด Tiliacora triandra (Colebr.) Diels ในวงศ์ Menispermaceae ใช้ต้มหน่อไม้แก้รสขื่น รากใช้ทำยาได้, เถาย่านาง หรือ เถาวัลย์เขียว ก็เรียก. |
ย่านางช้าง | ดู โพกพาย. |
ร้อยเอ็ดเจ็ดพระนคร, ร้อยเอ็ดเจ็ดย่านน้ำ, ร้อยเอ็ดเจ็ดหัวเมือง | ว. ทั่วทุกแห่งหน. |
ศาลากลางย่าน | น. อาคารทรงไทย คล้ายศาลาการเปรียญ นิยมสร้างไว้กลางหมู่บ้าน สำหรับให้คนในหมู่บ้านมาประชุม ทำบุญ หรือฟังธรรม เช่น ศาลากลางย่านที่ตำบลบ้านบุ, ศาลาโรงธรรม ก็เรียก. |
หย่านม | ก. เลิกกินนมแม่ (ใช้แก่เด็กและลูกสัตว์), อดนม ก็ว่า. |
กระโหนด | (-โหฺนด) น. ตาล เช่น ย่านป่าขายพัดกระโหนดคันกลมคันแบนใหญ่น้อย (อธิบายแผนที่กรุงศรีอยุธยา). |
กรุยกราย | ในบทกลอนใช้ว่า กรายกรุย ก็มี เช่น อย่านุ่งลายกรายกรุยทำฉุยไป (สุภาษิตสุนทรภู่). |
กล้วยหมูสัง | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem. ในวงศ์ Annonaceae มีแถบปักษ์ใต้ ดอกสีแดงเลือดนก, ย่านนมควาย ก็เรียก. |
กอบนาง | น. ชื่อไม้เถาชนิด Chilocarpus costatusMiq. ในวงศ์ Apocynaceae พบทางปักษ์ใต้ มียางขาว, ย่านกอบนาง ก็เรียก. |
กะต่อม | น. ชื่อกุ้งขนาดกลางชนิด Macrobrachium equidens (Dana) ในวงศ์ Palaemonidae ก้ามมีปื้นสีเข้ม อาศัยอยู่ในย่านน้ำกร่อย และพบบ้างในน้ำจืดหรือชายทะเล, กุ้งแห ก็เรียก. |
ช่อง | ย่านความถี่ที่ใช้สัญญาณภาพและเสียงที่กำหนดไว้ต่าง ๆ กัน ตามมาตรฐานการส่งกระจายเสียงวิทยุโทรทัศน์, (ปาก) คำเรียกสถานีโทรทัศน์แต่ละสถานี เช่น ดูละครช่อง ๗ |
ดง ๑ | น. ป่าลึกที่มีต้นไม้ใหญ่ขึ้นหนาแน่น เช่น ดงพญาเย็น, ที่ซึ่งมีต้นไม้อย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นหนาแน่น เช่น ดงกล้วย, โดยปริยายเรียกย่านที่มีคนหรือสัตว์ประเภทเดียวกันรวมอยู่ด้วยกันมาก ๆ (มักใช้แก่คนไม่ดีหรือสัตว์ที่ดุร้าย) เช่น ดงผู้ร้าย ดงเสือ. |
ตดหมูตดหมา | ดู ย่านพาโหม. |
ต้มเปอะ | น. ชื่อแกงอย่างหนึ่ง ใช้หัวตาลหรือหน่อไม้หรือใบขี้เหล็กเป็นต้น คล้ายแกงขี้เหล็ก แต่ไม่ใส่กะทิ ใส่ใบย่านางคั้น ใส่ข้าวคั่วกับปลาร้าผสมด้วย. |
ตัวเมือง | น. ย่านใจกลางเมือง มักมีแม่นํ้าหรือกำแพงล้อมรอบ. |
เต๋า ๑ | น. เรียกลูกบาศก์สำหรับทอดหรือเขย่านับแต้มเล่นการพนัน ว่า ลูกเต๋า. |
เถาวัลย์เขียว | ดู ย่านาง ๒. |
น่าน | น. ย่าน, เขต, เช่น น่านนํ้า. |
บวน | น. ชื่อแกงชนิดหนึ่ง มีเครื่องในหมูต้ม เครื่องแกงมีหอมเผา กระเทียมเผา ข่า ตะไคร้ พริกไทย เป็นต้น โขลกแล้วต้มกับนํ้าคั้นจากใบไม้บางชนิดมีใบมะตูม ใบย่านาง เป็นต้น ทำให้นํ้าแกงมีสีเขียว ๆ ปรุงให้มีรสหวาน เค็ม. |
ใบก้นปิด | น. ชื่อไม้เถาชนิด Stephania japonica (Thunb.) Miers var. discolor (Blume) Forman ในวงศ์ Menispermaceae ก้านใบลํ้าอยู่ใต้แผ่นใบ ใบใช้ทำยาได้, ย่านปด ก็เรียก. |
ผ่าน | ก. เคลื่อนพ้นจากจุดใดจุดหนึ่งไป (ใช้แก่เวลา สถานที่ เหตุการณ์ เป็นต้น) เช่น เวลาผ่านไป ๕ ปี เขาเดินผ่านสนามหลวง รถสายนี้ผ่านสามย่าน สีลม เหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่ผ่านไป ๓ ปีแล้ว |
โพกพาย | น. ชื่อไม้เถาชนิด Pachygone dasycarpa Kurz ในวงศ์ Menispermaceae ดอกสีเหลืองอ่อน ผลสีเหลือง, ย่านางช้าง หรือ หนามพรม ก็เรียก. |
ย่างทราย | น. ชื่อเถาวัลย์ป่าชนิดหนึ่ง มีใบใหญ่, ย่านทราย ก็เรียก. |
โยกเยก | ก. เคลื่อนไหวไปมา, โอนไปเอนมา, เช่น อย่านั่งโยกเยก เสาโยกเยกเพราะปักไม่แน่น. |
รังสีความร้อน | น. รังสีแม่เหล็กไฟฟ้าซึ่งมีย่านของการแผ่รังสีที่มีช่วงคลื่นประมาณระหว่าง ๗.๘ x ๑๐–๗ เมตร กับ ๑ มิลลิเมตร, อินฟราเรด ก็เรียก. |
รังสีเหนือม่วง | น. รังสีแม่เหล็กไฟฟ้าซึ่งมีย่านของการแผ่รังสีที่มีช่วงคลื่นประมาณระหว่าง ๔ x ๑๐–๗ เมตร กับ ๕ x ๑๐–๙ เมตร แสงแดดมีรังสีอัลตราไวโอเลต ซึ่งจะมีปฏิกิริยาต่อสาร ๗–ดีไฮโดรคอเลสเทอรอล (7–dehydrocholesterol) ในผิวหนังมนุษย์ ให้กลายเป็นวิตามินดี, อัลตราไวโอเลต ก็เรียก. |
รังสีเอกซ์ | น. รังสีแม่เหล็กไฟฟ้าซึ่งมีย่านของการแผ่รังสีที่มีช่วงคลื่นอยู่ประมาณระหว่าง ๕ x ๑๐–๙ เมตร ถึง ๖ x ๑๐–๑๒ เมตร ใช้ประโยชน์ในทางแพทย์ ทางวิศวกรรม เป็นต้น, รังสีเรินต์เกน หรือ เอกซเรย์ ก็เรียก |
ลิเภา | น. ชื่อเฟินเถาหลายชนิดในสกุล Lygodium วงศ์ Schizaeaceae เปลือกเถาใช้สานเป็นกระเป๋าและเครื่องใช้อื่น ๆ เช่น ลิเภาหางไก่ (L. circinatum (Burm.f.) Sw.), ลิเภาใหญ่ (L. salicifolium C. Presl), ย่านลิเภา หญ้าลิเภา หรือ หญ้ายายเภา ก็เรียก. |
ลูกอ่อน | น. ลูกเล็ก ๆ ที่ยังไม่หย่านม, เรียกพ่อหรือแม่ที่มีลูกเล็ก ๆ ยังไม่หย่านม ว่า พ่อลูกอ่อน แม่ลูกอ่อน, โดยปริยายเรียกบุคคลที่ช่วยตัวเองไม่ได้ ต้องมีผู้อื่นคอยดูแลอย่างใกล้ชิด (มักใช้แก่ผู้สูงอายุ) เช่น เวลานี้ไปไหนไม่สะดวก เพราะมีคุณยายเป็นลูกอ่อน ต้องคอยดูแลท่าน. |
โล่งโต้ง, โล้งโต้ง | ว. ล่อนจ้อน, เปล่าเปลือย, เช่น เดินเปลือยกายโล่งโต้ง ถอนขนห่านเสียโล้งโต้ง ย่านซื่อซื่อว่าบ้าน ย่านยาว เหนแต่ชุมนุมลาว ล่อนโล้ง ลากอวนส่วนหนุ่มสาว เสียงแซ่ แม่เอย เท่าแก่แลโล้งโต้ง ต่างหล้อนห่อนอาย (นิ. สุพรรณ), โล่งโจ้ง ก็ว่า. |
ศาลาตักบาตร, ศาลาบาตร | น. ศาลาที่ลักษณะเป็นโรงยาว มีฐานสำหรับตั้งบาตรได้หลายลูก มักปลูกไว้ในย่านกลางหมู่บ้านที่อยู่ไกลวัด ในเวลาเทศกาลที่นิมนต์พระมาเจริญพระพุทธมนต์ ก็จะตั้งบาตรเรียงไว้ที่ศาลานั้นเพื่อให้ประชาชนได้ตักบาตร. |
ศาลาโรงธรรม | น. ศาลากลางย่าน. |
สายตรวจ | น. เรียกผู้ตรวจผู้ดูแลความสงบเรียบร้อยหรือความถูกระเบียบเป็นย่าน ๆ ไป เช่น สายตรวจสรรพสามิต ตำรวจสายตรวจ. |
ใจกลางย่านธุรกิจ | [jaiklāng yān thurakit] (n, exp) EN: commercial district |
โจ๊กสามย่าน | [Jōk Sām Yān] (tm) EN: Jok Sam Yan FR: Jok Sam Yan |
ตลาดสามย่าน | [Talāt Sām Yān] (n, prop) EN: Sam Yan Market |
ย่าน | [yān] (n) EN: region ; district ; section ; area ; place ; location ; locality ; quarter ; site ; zone FR: quartier [ m ] ; zone [ f ] ; endroit [ m ] ; lieu [ m ] ; coin [ m ] |
ย่านาง | [yānang] (n) EN: yanang ; Tiliacora triandra |
ย่านดาโอ๊ะ | [yān dā o] (n, exp) EN: Golden leaved liana |
ย่านการค้า | [yān kānkhā] (n, exp) EN: business quarter FR: quartier commerçant [ m ] |
ย่านขายของ | [yān khāikhøng] (n, exp) EN: arcade ; commercial area FR: galerie marchande [ f ] |
ย่านคนจีน | [yān khon Jīn] (n, exp) FR: quartier chinois [ m ] |
ย่านคนจน | [yān khon jon] (n, exp) FR: quartier pauvre [ m ] |
หย่านม | [yānom] (v) EN: wean |
ย่านสับเปลี่ยนรถ | [yān sapplīen rot] (n, exp) EN: railroad switching yard |
ย่านเสื่อมโทรม | [yān seūamsōm] (n, exp) EN: slums FR: quartier délabré [ m ] ; bidonville [ m ] |
ย่านอุตสาหกรรม | [yān utsāhakam] (n, exp) EN: industrial area FR: zone industrielle [ f ] |