| ตาหมากรุก | น. เรียกผ้าที่มีลายเป็นตารางสี่เหลี่ยมจัตุรัสแบบกระดานหมากรุกมีสีสลับกัน ว่า ผ้าตาหมากรุก. |
| หมากรุก | น. การเล่นชนิดหนึ่ง ใช้ตัวหมากซึ่งมีรูปและชื่อต่างกันได้แก่ ขุน เรือ ม้า โคน เม็ด และเบี้ย เดินบนกระดานสี่เหลี่ยมจัตุรัสแบ่งเป็น ๖๔ ตาเท่า ๆ กันเรียกว่า กระดานหมากรุก. |
| กระดาน ๑ | ลักษณนามเรียกการแข่งขันที่เดินบนตากระดานซึ่งถึงที่สุดแล้ว เช่น เล่นหมากรุกชนะ ๒ กระดาน |
| กินรุก | ก. เดินหมากเข้าไปกินหมากของอีกฝ่ายหนึ่งแล้วอยู่ในตำแหน่งที่จะกินขุนของอีกฝ่ายหนึ่งทันที (ใช้ในการเล่นหมากรุก). |
| กีฬา | น. กิจกรรมหรือการเล่นที่มีกฎกติกากำหนด เพื่อความสนุกเพลิดเพลินผ่อนคลายความเครียด หรือเสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรง และอาจใช้เป็นการแข่งขันเพื่อความเป็นเลิศ เช่น ฟุตบอล ว่ายน้ำ หมากรุก ปีนเขา ล่าสัตว์. (ป.). (ดู กรีฑา ๑). |
| แก้ที | ก. แก้ตาเดิน (ใช้แก่การเล่นหมากรุก). |
| ขาวม้า | น. ชื่อเรียกผ้าฝ้ายทอเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มักมีลายตาหมากรุก ใช้ผลัดอาบนํ้าหรือเคียนพุงเป็นต้น เรียกว่า ผ้าขาวม้า, (ปาก) ผ้าขะม้า. |
| ขึ้น ๑ | เริ่มเดินหมากตัวนั้น ๆ เป็นครั้งแรก ใช้ในการเล่นหมากรุกเป็นต้น เช่น ขึ้นขุน ขึ้นโคน |
| ขุน ๑ | เรียกหมากรุกตัวสำคัญที่สุด. |
| คว่ำกระดาน | ก. อาการที่ฝ่ายซึ่งเห็นว่าตนกำลังจะแพ้ในการเล่นหมากรุก จึงพาลล้มกระดานเลิกเล่นกันโดยแกล้งปัดตัวหมากรุกบนกระดานให้กระจัดกระจายหรือเทตัวหมากรุกบนกระดานเป็นต้น, โดยปริยายหมายถึงการที่ฝ่ายมีอำนาจล้มเลิกการประชุมหรือกิจการใด ๆ เสียกลางคัน เช่น ประธานเห็นว่าจะคุมเสียงในการประชุมไม่อยู่ เลยสั่งปิดประชุมเป็นการคว่ำกระดานเสีย, ล้มกระดาน ก็ว่า. |
| โคน ๓ | น. ชื่อตัวหมากรุกที่ใช้เดินทแยงไปข้างหน้าหรือข้างหลัง หรือเดินตรงไปข้างหน้าคราวละ ๑ ตา. |
| จตุรงค์ | น. หมากรุก เช่น ต่งงกรดานจตุรงคมยง ม่ายม้า (กำสรวล). |
| จตุรงคพล | หมากรุก. |
| จน ๑ | ก. แพ้ เช่น หมากรุกจน |
| เดิน | โดยปริยายหมายความว่า เคลื่อนไปด้วยกำลังต่าง ๆ เช่น นาฬิกาเดิน เครื่องจักรกำลังเดิน เลือดลมเดินสะดวก, ทำให้เริ่มทำงาน เช่น เดินเครื่องจักร, ทำให้เคลื่อนไป เช่น เดินหมากรุก, ลุล่วงไป เช่น งานเดินไปได้ดี, นำไปส่ง เช่น เดินสาร เดินข่าว เดินหนังสือ เดินหมาย, ประกอบกิจการขนส่ง เช่น เดินรถ เดินเรือ เดินอากาศ |
| ตา ๒ | เรียกลายที่เป็นตาตามรูปต่าง ๆ ตามลักษณะของสิ่งของ เช่น ตาสมุก ตาราชวัติ ตาเมล็ดงา ตาเม็ดบัว ตาหมากรุก. |
| ตาทัพ | น. ทางที่กองทัพเดิน ซึ่งเปรียบด้วยตาหรือแต้มหมากรุก. |
| ตาโป่ง | น. เรียกการเดินตัวม้าในหมากรุกไทยที่ผิดกติกา ว่า เดินตาโป่ง. |
| ตางัว ๒ | น. ชื่อหอยทะเลกาบเดี่ยวหลายชนิด ในวงศ์ Turbinidae เปลือกหนา ค่อนข้างกลม ก้นหอยสั้น ผิวขรุขระ แผ่นปิดช่องเปลือกกลมหนา ด้านนอกโค้ง เรียก เบี้ยตางัว ใช้สำหรับเล่นหมากรุก เช่น ชนิด Turbo marmoratus Linn., T. bruneus (Röding). |
| แต้ม | ตาที่เดินอย่างตาหมากรุก, ชั้นเชิง เช่น เขาเดินแต้มสูง. |
| น่องแน่ง ๑ | น. เบี้ยสองเบี้ยที่กระดานคนเล่นหมากรุกไม่อยู่เรียงตากัน อยู่ทะแยงตากัน (ปรัดเล). |
| ผ้าขาวม้า | น. ผ้าฝ้ายทอเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มักมีลายตาหมากรุก ใช้ผลัดอาบน้ำหรือเคียนพุงเป็นต้น, (ปาก) ผ้าขะม้า. |
| ผูก | คุ้มครอง (ใช้ในการเล่นหมากรุก) เช่น เอาม้าผูกโคน เอาเรือผูกม้า |
| ม้า ๑ | เรียกตัวหมากรุกที่แกะเป็นรูปม้า. |
| เม็ด ๑ | ปลายเสาที่มักกลึงเป็นรูปกลมและมียอดคล้ายตัวเม็ดของหมากรุก, ที่ปลายเป็นรูปเหลี่ยมก็มี, เรียกว่า หัวเม็ด |
| เม็ด ๑ | ตัวหมากรุกที่เวลาตั้งกระดานใหม่วางอยู่ข้างขวาขุน. |
| รุก ๑ | เดินตัวหมากรุกเข้าไปในตาซึ่งจะสามารถกินตัวขุนได้ในการเดินครั้งต่อไป (ใช้ในการเล่นหมากรุก). |
| รุกฆาต | ก. เดินหมากรุกเข้าไปจะกินขุนของอีกฝ่ายหนึ่ง พร้อมกันนั้นก็เตรียมจะกินหมากอีกตัวหนึ่งด้วย ถ้าฝ่ายนั้นถอยขุนหนีก็จะกินหมากตัวที่เหลือ เช่น รุกฆาตขุนฆาตเรือ ถ้าถอยขุนหนีก็จะกินเรือ, (ใช้ในการเล่นหมากรุก). |
| เร่ | ก. เที่ยวไปหลายแห่งไม่ประจำเป็นตำแหน่งแห่งที่ (ใช้แก่การค้าย่อย หรือรับจ้างขนส่งซึ่งไม่ประจำที่) เช่น เร่ขายของ, เตร่, เดินไปมาไม่เป็นตำแหน่งแห่งที่, เช่น เร่ไปคุยที่โต๊ะโน้นบ้างโต๊ะนี้บ้าง, อาการที่หันเหและเวียนเคลื่อนที่จากจุดเดิมไปสู่อีกที่หนึ่ง เช่น เดินกลับบ้านเห็นคนเล่นหมากรุกก็เลยเร่ไปเล่นด้วย. |
| เรือ | ตัวหมากรุกที่เดินตาตรงได้ตลอด |
| ล้มกระดาน | ก. อาการที่ฝ่ายซึ่งเห็นว่าตนกำลังจะแพ้ในการเล่นหมากรุก จึงพาลคว่ำกระดานเลิกเล่นกันโดยแกล้งปัดตัวหมากรุกบนกระดานให้กระจัดกระจายหรือเทตัวหมากรุกบนกระดานเป็นต้น, โดยปริยายหมายถึงการที่ฝ่ายมีอำนาจล้มเลิกการประชุมหรือกิจการใด ๆ เสียกลางคัน เช่น ประธานคุมเสียงสมาชิกไม่อยู่เลยล้มกระดานด้วยการเลิกประชุม, คว่ำกระดาน ก็ว่า. |
| ลอย | ว. ไม่มีอะไรคุ้มหรือผูกไว้ (ใช้ในการเล่นหมากรุก) เช่น โคนลอย ม้าลอย. |
| ลักตา | ว. อาการที่จงใจลักเดินตัวหมากรุกให้ผิดตาเพื่อเอาเปรียบคู่ต่อสู้ ในคำว่า เดินลักตา. |
| สู้ | ก. เอาชนะกันด้วยกำลังกาย อาวุธ หรือสติปัญญาความสามารถเป็นต้น เช่น ชกสู้เขาไม่ได้จึงยอมแพ้ ทหารสู้กันในสนามรบ เล่นหมากรุกสู้กัน |
| สูด ๑ | เดินหมากรุกข้ามตาตรงไปโดยไม่เป็นไปตามกำหนดที่วางไว้ (ใช้เฉพาะเม็ดและขุน) |
| หมาก ๓ | น. เรียกสิ่งของที่เป็นหน่วยเป็นลูก ว่า หมาก เช่น หมากเก็บ หมากรุก |
| หมากแยก | น. การเล่นชนิดหนึ่ง ใช้ตัวหมากเดินบนกระดานสี่เหลี่ยมจัตุรัสแบ่งเป็น ๖๔ ตาเท่า ๆ กันอย่างกระดานหมากรุก. |
| หมากฮอส | น. การเล่นชนิดหนึ่ง ใช้ตัวหมากเดินบนกระดานสี่เหลี่ยมจัตุรัสแบ่งเป็น ๖๔ ตาเท่า ๆ กันเหมือนกระดานหมากรุก แต่ระบายสี ๒ สีสลับกันทุกตา เดินหมากตามตาทแยง. |
| หัวเม็ด | น. ปลายเสาที่มักกลึงเป็นรูปกลมและมียอดคล้ายตัวเม็ดของหมากรุก ที่ปลายเป็นรูปเหลี่ยมก็มี. |
| อับ ๒ | ไม่มีตาไป (ใช้แก่หมากรุก) |
| bishop | (บิช'เชิพ) n. หัวหน้าบาทหลวง, สังฆนายก, ตัวหมากรุกฝรั่งที่เทียบเท่ากับโคนของหมากรุกไทย, See also: bishopric adj. ดูbishop |
| board | (บอร์ดฺ) { boarded, boarding, boards } n. ไม้กระดาน, แผ่นกระดาน, แผ่นกระดาษแข็ง, กระดานหมากรุก, ข้างเรือ, ค่าอาหาร, อาหาร, ที่พัก, โต๊ะประชุม, โต๊ะอาหาร, เวที, คณะกรรมการ, สภา, กลุ่มผู้บริหารของหน่วยงาน, แป้นสวิตช์ไฟฟ้าบนผลฝาผนัง, ขอบ, ข้าง vt. ใช้กระดานปู, บริการอาหาร, บริการ แผงวงจรแผงหมายถึง แผ่นพลาสติกที่มีการติดตั้งวงจรไฟฟ้าซึ่งใช้ในเครื่องคอมพิวเตอร์ แผงเหล่านี้จะทำหน้าที่ต่าง ๆ เช่น แผงวงจรเร่งความเร็ว (accelerator board) จะมีตัวประมวลผลที่ทำงานเร็วกว่าตัวประมวลผลทีมีอยู่เดิม แผงวงจรภาพ (video board) แผงวงจรเสียง (sound board) ก็จะเป็นตัวเพิ่มภาพและเสียง เป็นต้น |
| castle | (คาส'เซิล) { castled, castling, castles } n. ประสาท, คฤหาสน์, ป้อมปราการ, ตัวหมากรุกฝรั่งที่เทียบเท่ากับเรือของหมากรุกไทย, สถานหลบภัยที่ปลอดภัย vt. ใส่ในป้อมปราการ, ใช้เรือคุ้มครองขน, Syn. palace |
| check | (เชค) { checked, checking, checks } vt. หยุด, รั้ง, ดึง, ตรึง, สกัด, ทำลาย, ตรวจสอบ, สำรวจ, ทำเครื่องหมายตรวจสอบ, ฝากเก็บ, รุกฆาต (หมากรุก) , ทำให้เกิดรอยแตก, ปลูกพืชเป็นแนวยาว. -vi. ตรงกัน (ถูกต้อง) , ตรวจสอบ, แตกเป็นช่อง, ร้าวเป็นช่อง, หยุด -Phr. check in (ลงชื่อ (เข้าพักในโรงแ |
| checker { checkered | n. ตัวหมากรุก, See also: checkers draughts เกมหมากรุกฝรั่งชนิดหนึ่ง, ผู้หยุดยั้ง, สิ่งยับยั้ง, คนตรวจ -vt. ทำเครื่องหมายเตารางสี่เหลี่ยม, ทำให้แตกแขนง, ทำให้เปลี่ยนแปลง, Syn. chequer |
| checkered | (เชค'เคิด) adj. มีการเปลี่ยนแปลง, เป็นตารางหมากรุก, มีสีหลากหลาย |
| checkering | n. ตัวหมากรุก, See also: checkers draughts เกมหมากรุกฝรั่งชนิดหนึ่ง, ผู้หยุดยั้ง, สิ่งยับยั้ง, คนตรวจ -vt. ทำเครื่องหมายเตารางสี่เหลี่ยม, ทำให้แตกแขนง, ทำให้เปลี่ยนแปลง, Syn. chequer |
| checkers } | n. ตัวหมากรุก, See also: checkers draughts เกมหมากรุกฝรั่งชนิดหนึ่ง, ผู้หยุดยั้ง, สิ่งยับยั้ง, คนตรวจ -vt. ทำเครื่องหมายเตารางสี่เหลี่ยม, ทำให้แตกแขนง, ทำให้เปลี่ยนแปลง, Syn. chequer |
| chequer | (เชค'เคอะ) { chequered, chequering, chequers } n. หมากรุก (หนึ่งเม็ด) , ตาหมากรุก, ลายตาหมากรุก -vt. สับเปลี่ยน, กลับกัน, Syn. checker |
| chequered | (เชค'เคิด) adj. มีการเปลี่ยนแปลง, เป็นตารางหมากรุก, มีสีหลากหลาย |
| chess | (เชส) n. เกมหมากรุก |
| chessboard | n. กระดานหมากรุก |
| chessman | (เชส'เมิน) n., เม็ดหมากรุก, เบี้ยหมากรุก |
| chinese checkers | เกมหมากรุกกระโดดข้ามหมากชนิดหนึ่ง |
| draught | (ดราฟทฺ) n. การลาก, การดึง, การถอน, การดื่ม, การสูบ, การสูด, ปริมาณของเหลวที่ดื่มหนึ่งครั้ง, ปริมาณยาที่ใช้ต่อครั้ง, จำนวนปลาที่จับได้, กระแสลม, หมากรุกยุโรป (ส่วน'checkers'เป็นหมากรุกอเมริกา) , ต้นร่าง, ฉบับร่าง, ตั๋วแลกเงิน, การเกณฑ์ทหาร. vt. ร่าง, ยกร่าง, ออกแบบ, เกณฑ์ท |
| draughtboard | (ดราฟทฺ'บอร์ด) n. กระดานหมากรุก, Syn. draughtsboard |
| draughtsman | (ดราฟซฺ'เมิน) n. คนร่าง, คนยกร่าง, คนทำแบบแผน, หมากรุก, ผู้เชี่ยวชาญในการสเก็ตช์ภาพ, ช่างวาด, Syn. checker -pl. draughtsmen |
| gambit | (แกม'บิท) n. การเล่นหมากรุกโดยการยอมเสียสละหมากเพื่อเดินได้เปรียบขึ้น, กลเม็ด, แผนที่สุขุมรอบคอบ, Syn. stratagem, plan |
| heuristics | วิทยาการศึกษาสำนึกหมายถึง วิธีการแก้ปัญหาที่ดูเหมือนว่าจะไม่มีแนวทางหรือกฎเกณฑ์ที่ชัดเจนตายตัว เช่น ในเกมหมากรุก คงมีแต่การทดลองหรือคาดเดาหลาย ๆ ทางให้ตัดสินเลือกทางที่คิดว่าจะได้ผลดีที่สุด ซึ่งมักจะใช้ผลจากประสบการณ์ที่ผ่านมา ตรงข้ามกับกับ "สามัญสำนึก" หรือ common sense |
| kilt | (คิลทฺ) n. กระโปรงสั้นพับจีบสำหรับผู้ชายสก๊อตนุ่ง, กระโปรงสั้นตาหมากรุกทั่วไป. vt. ถกกระโปรงขึ้น, พับเป็นรอยจีบตรง, เคลื่อนอย่างคล่องแคล่ว |
| king | (คิง) n. กษัตริย์, ประมุข, ผู้นำ, เผ่า, ราชา, หมากรุกที่เดินข้ามกระดานจนได้เป็นเจ้า. vt. ทำให้เป็นกษัตริย์ vi. ปกครองเป็นกษัตริย์., See also: kinghood ดูking, Syn. ruler, sovereign |
| knight | (ไนทฺ) n. อัศวิน, ม้า (หมากรุก) , ผู้สนับสนุนที่ซื่อสัตย์. vt. แต่งตั้งให้เป็นอัศวิน |
| man | (แมน) n. คนผู้ชาย, คนเรา, มนุษย์, ผู้ชาย, บุรุษ, มนุษยชาติ, บุคคล, สามี, คนงานที่เป็นผู้ชาย, ลูกน้องที่เป็นผู้ชาย, คนใช้ผู้ชาย, ตัวหมากรุก, เรือกำปั่น. vt. หาคนให้, ประจำตำแหน่ง -interj. คำอุทานแสดงความประหลาดใจ ความกระตือรือร้น -Phr. (as one man โดยเอกฉันท์) pl. men |
| move | (มูฟว) vi. เคลื่อนที่, เคลื่อนไหว, เดิน, ก้าวหน้า, เจริญ, จำหน่ายไป, จากไป, ถ่ายท้อง, มีบทบาท, ดำเนินการ, เสนอ. vt. เคลื่อนที่, เคลื่อนไหว, กระตุ้น, ดลใจ, เร้าใจ, แหย่, ทำให้ถ่ายท้อง, จำหน่ายไป, เสนอ. n. การเคลื่อนที่, การเคลื่อนไหว, การเปลี่ยนถิ่นที่อยู่, การสู่จุดหมายปลายทาง, การเดินหมากรุก, แต้ม, การรกระทำ |
| pawn | (พอน) vt. จำนำ, จำนอง. n. เจ้าของโรงรับจำนำ, เบี้ยหมากรุก, ม้ารับใช้, เครื่องมือ, ลูกมือ |
| piece | (พีส) n. ชิ้น, อัน, แผ่น, ท่อน, ก้อน, ผืน, ตอน, พับ, ม้วน, ผลงาน, รายการ, อย่าง, ปืนของทหาร, ปืนใหญ่, ระยะทาง, เหรียญกษาปณ์, ตัวหมากรุก, เม็ดละมุด (clitoris) ของหญิง vt. ซ่อม, ซ่อมแซม, ปะ, ต่อ, รวบรวม -Phr. (go to pieces ไม่สามารถควบคุมตัวเองได้) -Phr. (of a piece ชนิดเดียวกัน ] |
| plaid | (เพลด) n., adj. (เป็น) ผ้าลายสก๊อต, ผ้าตาหมากรุก, See also: plaided adj. |
| queen | (ควีน) n. ราชินี, มเหสีของกษัตริย์, กษัตรี, เทพธิดา, เทพี, นางงาม, สิ่งที่เลิศที่สุด, ไพ่ควีน (Q) , ตัวหมากรุกฝรั่งที่มีอำนาจมากที่สุด, นางพญามด (ปลวก, ผึ้ง, ตัวต่อ, แตน) , ชายรักร่วมเพศ vi. ปกครองอย่างราชิน vt. ทำให้เป็นราชินี, ทำให้เป็นตัวหมากรุกQueen. |
| rook | (รุค) n. อีกาสีดำ, นักต้ม, ผู้หลอกลวง, (เกมหมากรุก) เรือ vt. โกง, หลอกลวง, หลอกต้ม |
| row | (โร) vt. พาย, โยกพาย, กรรเชียง vt. พาย, โยกพาย, กรรเชียง, ทะเลาะวิวาทเสียงดัง n. การพาย, แถว, แนว, แถวกระดานหมากรุก, การทะเลาะวิวาทด้วยเสียงตึงตัง, ความอลหม่านอึกทึกครึกโครม, เสียงดังอึกทึกครึกโครม, See also: rowable adj. rower n. |
| square | (สแควร์) n. สี่เหลี่ยมจัตุรัส, พื้นที่รูปสี่เหลี่ยม, ลานกว้าง, สนามกว้าง, สี่แยก, ไม้ฉาก, ตารางหมากรุก, จำนวนยกกำลังสอง, ผู้ที่ไม่สนใจไยดี vt. ทำให้เป็นรูปสี่เหลี่ยม, ทำให้เป็นมุมฉาก, ยกกำลังสอง, คูณด้วยตัวเอง, ทำให้เสมอกัน, ปรับระดับ, ทำให้ตรง, ควบคุม, ให้สินบน, งบดุล, บัญชี, ทำตาราง |
| tempo | (เทม'โพ) n. จังหวะ, ทำนอง, ความเร็ว, อัตราความเร็ว, กระแสชีวิต, การเดินหมากรุกครั้งหนึ่ง ๆ , รูปแบบของงาน pl. -tempos, tempi |