| ข้าวสารเหนียว, ข้าวสารข้าวเหนียว | น. ข้าวเหนียวที่สีหรือซ้อมเอาเปลือกออกเหลือแต่เนื้อในไม่มีเยื่อติดอยู่. |
| ข้าวเหนียว | น. ชื่อข้าวพันธุ์หนึ่งของชนิด Oryza sativa L. เนื้อเมล็ดขุ่นกว่าข้าวเจ้า เมื่อหุงหรือนึ่งแล้วเมล็ดจะเหนียวติดกัน มีชื่อต่าง ๆ กัน เช่น ข้าวเหนียวเขี้ยวงู ข้าวเหนียวดำ, ข้าวเหนียวที่เอามากวนกับกะทิและนํ้าตาลทราย เรียกว่า ข้าวเหนียวแก้ว, ถ้าเอามากวนกับกะทิและนํ้าตาลหม้อมีสีแดงเป็นสีนํ้าตาลไหม้ เรียกว่า ข้าวเหนียวแดง, ถ้าเอามานึ่งใส่หน้ากะทิตัดเป็นชิ้น ๆ เรียกว่า ข้าวเหนียวตัด, ถ้าเอามาห่อแล้วนึ่งใส่หน้ากะทิ เรียกว่า ข้าวเหนียวห่อ |
| ข้าวเหนียว | เรียกผลไม้ที่มีเนื้อนุ่มและเหนียวอย่างข้าวเหนียว เช่น สาเกข้าวเหนียว มะตาดข้าวเหนียว. |
| ข้าวเหนียวดำ | น. ชื่อข้าวเหนียวพันธุ์หนึ่งเมล็ดสีดำ ๆ. |
| กระฉีก | น. ของหวานทำด้วยมะพร้าวทึนทึกขูด กวนกับนํ้าตาลปึกให้เข้ากันจนเหนียว อบด้วยควันเทียนอบให้หอม ใช้เป็นไส้หรือหน้าขนม เรียกว่า หน้ากระฉีก เช่น ขนมใส่ไส้มีไส้เป็นหน้ากระฉีก ข้าวเหนียวหน้ากระฉีก. |
| กระติบ, กระติ๊บ | น. ภาชนะสานรูปทรงกระบอก มีฝาครอบ สำหรับบรรจุข้าวเหนียวนึ่ง. |
| กระบม | น. ภาชนะชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้ขุด รูปวงกลมมีขอบ ด้ามสั้น สำหรับสงข้าวเหนียวที่นึ่งสุกใหม่ ๆ หรือคนข้าวเหนียวนึ่งให้ลดความร้อนก่อนนำไปใส่ในกล่องข้าว หรือใช้เป็นภาชนะรองถ้วยชามอย่างสำรับ, กระโบม ก็เรียก, อีสานและพายัพว่า กะบมหรือกะโบม. |
| กระโบม ๒ | น. ภาชนะชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้ขุด รูปวงกลมมีขอบ ด้ามสั้น สำหรับสงข้าวเหนียวที่นึ่งสุกใหม่ ๆ หรือคนข้าวเหนียวนึ่งให้ลดความร้อนก่อนนำไปใส่ในกล่องข้าว หรือใช้เป็นภาชนะรองถ้วยชามอย่างสำรับ, กระบม ก็เรียก, อีสานและพายัพว่า กะบมหรือกะโบม. |
| กะแช่ | น. นํ้าเมาชนิดหนึ่ง ใช้ข้าวเหนียวนึ่งหมักแช่กับแป้งเชื้อ แต่ยังมิได้กลั่นเป็นสุรา. |
| กะบม | น. ภาชนะชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้ขุดรูปวงกลมมีขอบ ด้ามสั้น สำหรับสงข้าวเหนียวที่นึ่งสุกใหม่ ๆ หรือคนข้าวเหนียวนึ่งให้ลดความร้อนก่อนนำไปใส่ในกล่องข้าว หรือใช้เป็นภาชนะรองถ้วยชามอย่างสำรับ, กะโบม ก็เรียก. (ดู กระบม). |
| กะโบม | น. ภาชนะชนิดหนึ่ง ทำด้วยไม้ขุดรูปวงกลมมีขอบ ด้ามสั้น สำหรับสงข้าวเหนียวที่นึ่งสุกใหม่ ๆ หรือคนข้าวเหนียวนึ่งให้ลดความร้อนก่อนนำไปใส่ในกล่องข้าว หรือใช้เป็นภาชนะรองถ้วยชามอย่างสำรับ, กะบม ก็เรียก. (ดู กระโบม). |
| กะลอจี๊ | น. ชื่อขนมของจีนชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวจี่ไฟอ่อน ๆ ตัดเป็นชิ้น ๆ เวลากินคลุกงาดำผสมนํ้าตาลทรายขาว. |
| กะละแม | น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียว กะทิ และนํ้าตาลโตนดหรือน้ำตาลมะพร้าว กวนจนเหนียวเป็นสีดำ. |
| กัญญา ๓ | (กันยา) น. เรียกข้าวเหนียวดำพันธุ์หนึ่งที่เมล็ดดำเป็นมัน ว่า ข้าวกัญญา. |
| กินสี่ถ้วย | ก. กินเลี้ยงในงานมงคล [ สี่ถ้วย คือ ขนม ๔ อย่าง อย่างละถ้วย ได้แก่ ไข่กบ (สาคูหรือเมล็ดแมงลัก), นกปล่อย (ลอดช่อง), มะลิลอย (ข้าวตอก), อ้ายตื้อ (ข้าวเหนียว) มีนํ้ากะทิใส่ชามอยู่กลาง ]. |
| แก้ว ๑ | โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่เคารพนับถือยิ่ง ในคำว่า แก้วทั้ง ๓ อันหมายถึง พระรัตนตรัย, หรือใช้ประกอบคำนามให้หมายความว่าสิ่งนั้นมีค่ามาก เป็นที่รัก หรือดีเยี่ยม เช่น นางแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว ลูกแก้ว, หรือใช้เรียกของใสบางชนิด เช่น กระดาษแก้ว ผ้าแก้ว ข้าวเหนียวแก้ว. |
| โก๋ | น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมนํ้าตาลทราย อัดใส่พิมพ์เป็นรูปต่าง ๆ. |
| ขนมเข่ง | น. ขนมทำด้วยแป้งข้าวเหนียวกับน้ำตาล ใส่กระทงวางในเข่งเล็ก ๆ นึ่งให้สุก. |
| ขนมจ้าง | น. ขนมของจีนชนิดหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวที่แช่น้ำด่างแล้วล้างให้สะอาดนำมาผึ่งให้สะเด็ดน้ำ ห่อด้วยใบไผ่แล้วต้มให้สุก. |
| ขนมเทียน | น. ขนมทำด้วยแป้งข้าวเหนียวนวดกับกะทิและน้ำตาล ใส่ไส้ถั่วเขียวนึ่งบดผสมเกลือ พริกไทย ห่อด้วยใบตองสดแล้วนำไปนึ่ง ถ้าเป็นขนมเทียนแบบจีน นิยมใส่หญ้าชิวคั่กในแป้ง, ขนมเทียนนมสาว ก็เรียก. |
| ขนมลำเจียก, ขนมดอกลำเจียก | น. ขนมทำด้วยข้าวเหนียวแช่แล้วตำละเอียด ทำให้เป็นก้อน ขูดบนแร่งลงกระทะ เมื่อแป้งจับเป็นแผ่นแล้ว ใส่ไส้มะพร้าวขูดผัดกับน้ำตาล พับเป็นรูปสามเหลี่ยมหรือสี่เหลี่ยม แล้วอบให้หอม. |
| ขนมสอดไส้, ขนมใส่ไส้ | น. ขนมชนิดหนึ่ง มีไส้หน้ากระฉีก ปั้นเป็นก้อนหุ้มด้วยแป้งข้าวเหนียวดำ แล้วหยอดด้วยแป้งข้าวเจ้า กะทิ และเกลือ ซึ่งกวนสุกแล้ว ห่อด้วยใบตองหรือใส่กระทงนึ่งให้สุก. |
| ขนมสะบัดงา | น. ขนมทำด้วยแป้งข้าวเหนียว มีไส้มะพร้าวกวนกับน้ำตาล ปั้นเป็นก้อนกลม ๆ คลุกงาคั่ว ทอดให้สุก. |
| ข้าว | น. ชื่อไม้ล้มลุกหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Gramineae โดยเฉพาะชนิด Oryza sativa L. เมล็ดเป็นอาหารหลัก มีหลายพันธุ์ เช่น ข้าวเจ้า ข้าวเหนียว. |
| ข้าวกัญญา | น. ข้าวเหนียวดำพันธุ์หนึ่งที่เมล็ดดำเป็นมัน. |
| ข้าวเกรียบ | น. ของกินทำด้วยแป้งข้าวเจ้าหรือแป้งข้าวเหนียว เป็นแผ่นตากให้แห้ง แล้วปิ้งหรือทอด มีหลายชนิด เช่น ข้าวเกรียบว่าว ข้าวเกรียบงา ข้าวเกรียบกุ้ง. |
| ข้าวจี่ ๑ | น. ข้าวเหนียวนึ่งนวดกับเกลือปั้นเป็นก้อน เสียบไม้ปิ้งไฟ บางทีใส่น้ำอ้อยงบข้างใน ทาไข่แล้วปิ้งไฟ. |
| ข้าวแดกงา | น. ข้าวเหนียวนึ่งโขลกปนงา. |
| ข้าวต้ม ๑ | ข้าวเหนียวที่ห่อด้วยใบไม้เช่นใบตองหรือใบมะพร้าวอ่อน แล้วต้มหรือนึ่งให้สุก อยู่ในจำพวกขนม มีชื่อต่าง ๆ เช่น ข้าวต้มมัด ข้าวต้มผัด. |
| ข้าวต้มจิ้ม | น. ข้าวเหนียวใส่ไส้กล้วยน้ำว้า ห่อใบตอง ต้มสุก แล้วตัดเป็นชิ้น ๆ โรยมะพร้าวขูด น้ำตาลทราย และเกลือเล็กน้อย. |
| ข้าวต้มน้ำวุ้น | น. ชื่อของหวานชนิดหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวห่อใบตองเป็นรูปสามเหลี่ยม ต้มสุก กินกับนํ้าเชื่อม. |
| ข้าวต้มปัด | น. ข้าวเหนียวต้มที่ห่อด้วยใบไม้เช่นใบมะพร้าวอ่อนหรือใบเตย มักทำถวายพระในเทศกาลออกพรรษา, ข้าวปัด ก็ว่า. |
| ข้าวต้มมัดไต้ | น. ข้าวเหนียวผัดใส่ไส้ถั่วทองโขลกละเอียด ผัดกับพริกไทย เกลือ บางทีใส่มันหมู ห่อด้วยใบตองเป็นรูปยาว ๆ แล้วมัดด้วยตอกเป็นเปลาะ ๆ คล้ายไต้ ต้มให้สุก. |
| ข้าวต้มลูกโยน | น. ข้าวเหนียวที่ผัดกับกะทิใส่เกลือ น้ำตาล ห่อด้วยใบมะพร้าวอ่อนหรือใบเตยไว้หางยาว แล้วต้มให้สุก. |
| ข้าวนึ่ง | ข้าวเหนียวนึ่ง. |
| ข้าวเบา | น. กลุ่มพันธุ์ข้าวที่ได้ผลเร็วกว่ากลุ่มพันธุ์ข้าวอื่น ออกรวงในช่วงปลายเดือนกันยายนถึงกลางเดือนตุลาคม และเก็บเกี่ยวได้ในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายนถึงกลางเดือนพฤศจิกายน เช่น พันธุ์ข้าวเหนียวหางยี ๗๑ พันธุ์ข้าวน้ำสะกุย ๑๙, พายัพและอีสานว่า ข้าวดอ. |
| ข้าวปัด | น. ข้าวเหนียวต้มที่ห่อด้วยใบไม้เช่นใบมะพร้าวอ่อนหรือใบเตย มักทำถวายพระในเทศกาลออกพรรษา, ข้าวต้มปัด ก็ว่า. |
| ข้าวมัน | ข้าวเหนียวหุงแล้วมูนด้วยกะทิ. |
| ข้าวเม่า ๑ | น. ข้าวเปลือกข้าวเหนียวที่ยังไม่แก่จัดเอามาคั่วแล้วตำให้แบน, ข้าวเม่าที่เอามาคั่วให้กรอบ เรียกว่า ข้าวเม่าราง, ข้าวเม่ารางทอดแล้วใส่เครื่องปรุง มีกุ้งแห้งทอด ถั่วลิสงทอด เต้าหู้หั่นทอด เรียกว่า ข้าวเม่าหมี่. |
| ข้าวหมาก | น. ของกินอย่างหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวนึ่งแล้วหมักกับแป้งเชื้อ. |
| ข้าวหลาม | น. ข้าวเหนียวที่บรรจุในกระบอกไม้ไผ่แล้วเผาให้สุก. |
| ข้าวหลามตัด | น. ข้าวเหนียวนึ่งอัดใส่ถาดโรยถั่วทอง ตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน มักกินกับข้าวหมาก |
| ข้าวฮาง | น. ข้าวเหนียวที่ยังไม่แก่จัด เอามาคั่วตากแดดให้แห้งแล้วตำและนึ่ง. |
| เข่ง | ชื่อขนมอย่างหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวกับนํ้าตาล ใส่กระทงวางในเข่งเล็ก ๆ นึ่งให้สุกเรียกว่า ขนมเข่ง. |
| ไข่แมงดา | น. ชื่อขนมอย่างหนึ่งลักษณะอย่างทองหยอดเม็ดเล็ก ๆ ใช้โรยหน้าข้าวเหนียวกระทงหรือข้าวเหนียวตัด. |
| จาก ๑ | เรียกขนมชนิดหนึ่งทำด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมมะพร้าวกับนํ้าตาล ห่อด้วยใบจากแล้วปิ้ง ว่า ขนมจาก. |
| จ้าง ๑ | น. ชื่อขนมของจีนชนิดหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวที่แช่น้ำด่างแล้วล้างให้สะอาด นำมาผึ่งให้สะเด็ดน้ำ ห่อด้วยใบไผ่แล้วต้มให้สุก. |
| จี้ ๓ | น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวผสมแป้งข้าวเจ้านวดกับกะทิแล้วนึ่งให้สุก ปั้นเป็นก้อนกลมแบน หุ้มไส้ที่ทำด้วยน้ำตาลทรายเคี่ยวจนเหนียวผสมงาคั่ว แล้วคลุกนวลแป้งข้าวเจ้าที่คั่วสุก. |
| แดกงา | น. ชื่อขนมอย่างหนึ่ง ทำด้วยข้าวเหนียวนึ่งแล้วเอามาตำคลุกกับงา. |
| ต้ม ๒ | น. ชื่อขนมชนิดหนึ่ง ทำด้วยแป้งข้าวเหนียวปั้นเป็นลูกกลม ๆ ถ้าใส่ไส้นํ้าตาลปึกตัดเป็นก้อนสี่เหลี่ยมหรือไส้หน้ากระฉีก ต้มให้สุก แล้วคลุกมะพร้าวขูด เรียกว่า ขนมต้มขาว, ถ้าต้มเคี่ยวกับนํ้าตาลปึกและมะพร้าวอย่างหน้ากระฉีก เรียกว่า ขนมต้มแดง. |
