| กระด้วมกระเดี้ยม | ว. กระต้วมกระเตี้ยม. |
| กระดักกระเดี้ย | ว. ไม่มีแรง, ขยับเขยื้อนไม่ใคร่ได้, เกือบจะหมดกำลังกาย, เช่น เพิ่งหายไข้ใหม่ ๆ จะลุกจะนั่งก็กระดักกระเดี้ย, ไม่ใคร่ไหว เช่น หากินกระดักกระเดี้ย. |
| กระดิกกระเดี้ย | ก. ไหวน้อย ๆ, พอไหวได้บ้าง. |
| กะเดี๋ยว | ว. ประเดี๋ยว. |
| กาบเดียว, กาบเดี่ยว | น. ชื่อเรียกหอยชั้น Gastropoda เปลือกหุ้มตัวต่อกันเป็นชิ้นเดียว โดยม้วนเป็นวงซ้อนกัน และมีช่องให้หอยยื่นตีนออกมาจากเปลือกได้ เช่น หอยสังข์ หอยโข่ง หอยขม. |
| เชิงเดี่ยว | ว. เดี่ยวโดด, โดดเดี่ยว, ไม่มีคู่, |
| ด้วมเดี้ยม | ว. กระด้วมกระเดี้ยม, ต้วม ๆ เตี้ยม ๆ, ค่อย ๆ ไป, ไม่คล่องแคล่ว. |
| ดักเดี้ย | ก. ลำบาก, ขัดสน, แกร่วอยู่. |
| ดั้วเดี้ย | ว. เคลื่อนไปทีละน้อย ๆ เช่น หนอนไต่ดั้วเดี้ย. |
| ดิ้วเดี้ยว | ก. หิวมากจนเหลือทน เช่น อดอยู่เยียวดิ้วเดี้ยว อยู่ได้ฉันใด (ลอ). |
| เด็ดเดี่ยว | ว. ตัดสินใจทำอย่างแน่วแน่ไม่ย่อท้อ. |
| เดี้ย | ว. เตี้ยลง, ตํ่าลง. |
| เดี่ยว ๑ | ว. แต่ลำพังตัวโดยไม่มีใครหรืออะไรร่วมด้วย เช่น มาเดี่ยว ทำเดี่ยว ไล่เดี่ยว เทียมเดี่ยว, เรียกการเล่นกีฬาบางชนิดซึ่งมีผู้เล่นข้างละคน เช่น เทนนิสประเภทเดี่ยว แบดมินตันประเภทเดี่ยว. |
| เดี่ยว ๑ | ก. แสดงฝีมือการบรรเลงดนตรีคนเดียวโดยใช้ทางบรรเลงพิเศษ เช่น เดี่ยวปี่ เดี่ยวซอ เดี่ยวระนาด เดี่ยวเปียโน. |
| เดี่ยว ๑ | น. วิธีบรรเลงดนตรีด้วยทางเพลงที่ประดิษฐ์ขึ้นเป็นพิเศษนอกเหนือไปจากทางธรรมดา. |
| เดี่ยวรอบวง | ก. บรรเลงเดี่ยวเครื่องดนตรีประเภทดำเนินทำนอง เรียงตามลำดับหน้าที่ของเครื่องดนตรี เช่นในวงปี่พาทย์เรียงลำดับดังนี้ ปี่ ระนาดเอก ฆ้องวงใหญ่ ฆ้องวงเล็ก ระนาดทุ้ม. |
| เดี่ยว ๒ | น. ช่วงความสูงของเรือนไทย, โดยปริยายหมายถึงบางสิ่งที่มีลักษณะสูงเช่นนั้น |
| เดี่ยว ๒ | ส่วนสูงของเรือนตั้งแต่พื้นเรือนถึงขื่อ. (ปรัดเล), ปัจจุบันเรียกว่า เดี่ยวบน. |
| เดี่ยวบน | น. ช่วงความสูงของเรือนไทยตั้งแต่หลังรอดขึ้นไปจนถึงใต้ขื่อ. |
| เดี่ยวล่าง | น. ช่วงความสูงของเรือนไทยตั้งแต่พื้นดินขึ้นไปจนถึงใต้รอด. |
| เดี่ยวหลังคา | น. ช่วงความสูงของเรือนไทยตั้งแต่หลังขื่อขึ้นไปจนถึงอกไก่. |
| เดี๋ยว | น. ชั่วระยะเวลาหนึ่ง, ชั่วขณะหนึ่ง, ชั่วครู่หนึ่ง, เช่น คอยเดี๋ยว เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย, ชั่วเวลาหนึ่งที่อาจจะมีเหตุการณ์ตามมา เช่น เดี๋ยวไม่ให้เลย เดี๋ยวตกนํ้านะ, ประเดี๋ยว ก็ว่า. |
| เดี๋ยวก่อน | คำขอผัดไปชั่วระยะเวลาหนึ่ง, ประเดี๋ยวก่อน ก็ว่า. |
| เดี๋ยวเดียว | น. ชั่วเวลานิดเดียว, ประเดี๋ยวเดียว ก็ว่า. |
| เดี๋ยวนี้ | น. เวลานี้, ในเวลานี้, ทันที, ประเดี๋ยวนี้ ก็ว่า. |
| โดดเดี่ยว | ว. เดียวเท่านั้น, อยู่ตามลำพังไม่เกี่ยวข้องกับใคร. |
| แตรเดี่ยว | น. แตรที่ทหารใช้เป่าเป็นสัญญาณในเวลานอน เวลาปลุก เป็นต้น. |
| ไถเดี่ยว | น. ไถที่มีคันไถสั้น ใช้เทียมควายตัวเดียว. |
| บัดเดี๋ยว | ว. ประเดี๋ยว. |
| ประเดี๋ยว | น. ชั่วระยะเวลาหนึ่ง, ชั่วขณะหนึ่ง, ชั่วครู่หนึ่ง, เช่น รอประเดี๋ยวนะ, ชั่วเวลาหนึ่งที่อาจจะมีเหตุการณ์ตามมา เช่น ประเดี๋ยวตกน้ำนะ, เดี๋ยว ก็ว่า. |
| ประเดี๋ยวก่อน | คำขอผัดไปชั่วระยะเวลาหนึ่ง, เดี๋ยวก่อน ก็ว่า. |
| ประเดี๋ยวเดียว | น. ชั่วเวลานิดเดียว, เดี๋ยวเดียว ก็ว่า. |
| ประเดี๋ยวนี้ | น. เวลานี้, ในเวลานี้, ทันที, เดี๋ยวนี้ ก็ว่า. |
| ประเดี๋ยวประด๋าว | น. ชั่วครู่ชั่วยาม. |
| เพลงเดี่ยว | น. เพลงที่ประพันธ์ขึ้นเป็นทางพิเศษสำหรับบรรเลงเฉพาะเครื่องดนตรี ใช้บรรเลงในโอกาสพิเศษเพื่อเป็นการแสดงภูมิปัญญาของผู้คิดทางดนตรีให้เหมาะสมกับชนิดของเครื่องดนตรี และแสดงไหวพริบปฏิภาณฝีมือ และความแม่นยำของผู้บรรเลงด้วย เพลงที่นิยมนำมาทำ เช่น ลาวแพน นกขมิ้น พญาโศก. |
| อะดักอะเดี้ย, อะดักอะเดื่อ, อะดักอะแด้ | ว. อึดอัดเต็มทน, คับใจเต็มทน. |
| อัญประกาศเดี่ยว | น. เครื่องหมายวรรคตอนรูปดังนี้ ‘ ’ สำหรับเขียนคร่อมคำหรือข้อความที่ซ้อนอยู่ภายในข้อความที่มีเครื่องหมายอัญประกาศอยู่แล้ว. |
| กระต้วมกระเตี้ยม | ว. อาการที่ค่อย ๆ เคลื่อนไหวหรือเคลื่อนไหวอย่างช้า ๆ (ใช้แก่กิริยาเดินหรือคลาน), โดยปริยายหมายความว่า ชักช้า เช่น เธอมัวแต่กระต้วมกระเตี้ยมอยู่นั่นแหละ เดี๋ยวก็ไม่ทันรถไฟหรอก, ต้วมเตี้ยม ก็ว่า, ใช้ว่า กระด้วมกระเดี้ยม ก็มี. |
| กระเตื้อง | ก. ดีกว่าเดิม เช่น อาการไข้กระเตื้องขึ้น เดี๋ยวนี้ฐานะเขาค่อยกระเตื้องขึ้น |
| กระท่อม ๒ | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลางชนิด Mitragyna speciosa (Korth.) Havil. ในวงศ์ Rubiaceae ชอบขึ้นริมนํ้าทั่วไป ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ยอด ใบอ่อน และก้านใบสีแดงเรื่อ ๆ ช่อดอกกลมสีเหลืองออกเดี่ยว ๆ ตามง่ามใบ ใบมีรสขม กินแล้วเมา เป็นยาเสพติด, อีถ่าง ก็เรียก. |
| กระท่อมขี้หมู | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลาง ๒ ชนิดในสกุล Mitragyna วงศ์ Rubiaceae ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ชนิด M. diversifolia (Wall. ex G. Don) Havil. ใบยาวรีเล็ก, กระทุ่มนา หรือ ตุ้มแซะ ก็เรียก |
| กระทิงโทน | น. กระทิงที่ชอบแยกออกจากฝูงโดยสมัครใจหรือถูกตัวผู้อื่นไล่ออกจากฝูงให้อยู่โดดเดี่ยว. |
| กระทุ | น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Rhodomyrtus tomentosa (Aiton) Hassk. ในวงศ์ Myrtaceae ขึ้นชุมตามป่าโปร่งทางปักษ์ใต้ ใบหนา สีเขียวแก่ ออกเป็นคู่ ๆ ตามกิ่ง บางทีออกเป็น ๓ ใบจากข้อเดียวกัน ด้านล่างของใบมีขนทึบสั้น ๆ ดอกสีชมพู สัณฐานคล้ายกุหลาบลาขนาดเล็ก ๆ ออกตามง่ามใบ ดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อ ๒-๓ ดอกก็มี ผลกลม เมื่อสุกสีม่วงดำ กินได้ มีรสหอมหวาน, ทุ พรวด พรวดใหญ่ หรือ พรวดกินลูก ก็เรียก. |
| กระบัด ๑ | ว. ประเดี๋ยว, บัดใจ, ทันใด, เช่น อาวุธกับศรก็ตกกระบัดเหอรหาย (สมุทรโฆษ), ตระบัด ก็ใช้. |
| กระสัน | กระวนกระวายในกาม เช่น เดี๋ยวนี้นะพระองค์ทรงธรรม์ แสนกระสันจันทร์สุดาดวงสมร (คาวี) |
| กลองสองหน้า | น. ชื่อกลองชนิดหนึ่ง ลักษณะคล้ายเปิงมาง แต่ขนาดใหญ่และยาวกว่า ใช้ใบเดียวตีกำกับจังหวะในวงปี่พาทย์ไม้แข็ง เสภา และกำกับการบรรเลงเพลงเดี่ยวเครื่องดนตรีของวงปี่พาทย์. |
| กลึงกล่อม | (-กฺล่อม) น. ชื่อไม้พุ่มกึ่งไม้ต้นชนิด Polyalthia suberosa (Roxb.) Thwaites ในวงศ์ Annonaceae ใบเดี่ยว เรียงสลับ ดอกเดี่ยว กลีบเลี้ยงด้านบนมีขน กลีบดอกสีเหลืองคล้ำ ผลเป็นกลุ่ม เมื่อสุกสีแดง. |
| กว่าง | (กฺว่าง) น. ชื่อแมลงพวกด้วงหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Scarabaeidae ตัวผู้มีเขาที่หลังอก ตัวเมียไม่มีเขา เช่น ชนิด Xylotrupes gideon Linn. ตัวผู้ที่มีขนาดใหญ่เรียกว่า กว่างโซ้งหรือกว่างชน มีเขาที่หลังอกยื่นยาวเป็นจะงอยเรียวไปทางด้านหน้าและโค้งลง ตรงปลายเป็น ๒ แฉก กับที่หัวมีเขาเล็กยื่นออกไปเป็นเขาเดี่ยว โค้งขึ้นคล้ายนอแรด แต่ปลายแยกเป็น ๒ แฉก ตัวผู้ที่มีขนาดย่อมมีเขาสั้นเรียก กว่างกิหรือกว่างแซม ตัวเมียไม่มีเขาเรียก กว่างแม่หรือกว่างอีลุ่ม. |
| การบูรป่า | น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด Adenosma indiana (Lour.) Merr. ในวงศ์ Scrophulariaceae ขึ้นตามป่าเต็งรัง ต้นสูงประมาณ ๓๐ เซนติเมตร ใบเดี่ยวออกตรงข้ามกัน ขอบใบจักถี่ ใบมีกลิ่นคล้ายกลิ่นใบกะเพรา โหระพา แต่อ่อนกว่า ดอกเล็กสีม่วง ออกเป็นช่อเรียวยาวตามง่ามใบและที่ปลายยอด, กระต่ายจาม ข้าวคำ หรือ พริกกระต่าย ก็เรียก. |
| กำแพงเจ็ดชั้น ๒ | น. ชื่อไม้พุ่มชนิด Litosanthes biflora Blume ในวงศ์ Rubiaceae ขึ้นตามป่าดิบ ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามกัน ดอกสีขาว เนื้อไม้เป็นชั้น ๆ ใช้ทำยาได้. |
